Een verdiepende uitleg van biodanza, dans van het leven.
Biodanza is niet makkelijk te vatten, en zeker niet in snelle eenduidige slogans. Maar stel nu dat we het leven zien als dans, telkens weer. Dan brengt biodanza, de dans van het leven, je in contact met alle aspecten van dit leven. Om te vergroten, te vergemakkelijken, te eren, mee te oefenen en ervan te mogen genieten.
Wat betekent ‘dans’? Een kijk vanuit verschillende invalshoeken
Dans kun je zien als een kunstvorm, esthetisch verantwoord, choreografisch opgebouwd, bedoeld om betekenis, een gevoelsbeleving over te brengen. Deze wilsgestuurde vorm van dans, zie je ook zonder choreografie terug bij wat de meeste mensen onder ‘dansen’ verstaan, of het nu met vaste ‘pasjes’ is, of vrij met een DJ.
Je kunt dans ook zien als een ‘geordende beweging’, met patronen en ritmes, waarbij het instinct de dans vormgeeft. We komen al dichter bij de natuur. Veel dieren hebben hun eigen dans, denk aan paringsdansen, maar ook kraanvogels, korhoenen, mensapen en ook olifanten hebben hun specifieke instinctmatig vormgegeven dansen. Misschien zou je oerdansen, of sommige tribal dansen ook wel zo kunnen zien.
Bij biodanza hebben we een nog ruimer idee van het begrip ‘dans’. Dans als betekenisvolle beweging. Dans als ‘actie en reactie’, als vorm van continu afstemming tussen jezelf en de omgeving. Als we even heel erg uitzoomen, dan ‘danst’ de hele natuur, het hele universum. Het is in beweging, het interacteert, heeft haar eigen ritme, die alles behalve star is, maar juist anticiperend. Dans als ritme van de seizoenen bepaald door alle bewegende ‘dansende’ hemellichamen. Dans als beweging van alles wat leeft. De bomen bewegen mee met de wind, omdat ze anders zouden breken. De sappen die stromen en meebewegen al anticiperend op de verschillende behoeftes, eindeloos op zoek naar de juiste verhoudingen en harmonie voor zichzelf en de omgeving. Maar ook in onszelf: emoties die in ons bewegen en ons in bewogenheid brengen en waarmee wij onze weg zoeken.
Het leven, de natuur is dus van zichzelf een en al dans. Steeds in beweging, steeds in afstemming, steeds op zoek naar de harmonische balans van zo goed mogelijk leven, en als soort of gemeenschap weten te óverleven. Groeien en tot bloei komen kan alleen als er telkens weer gezocht wordt naar een harmonische omgang met wat er op je afkomt. Je leren hiermee relationeel te verhouden. De omgeving is dus net zo belangrijk als jezelf, want zonder de omgeving en de relationele interactie hiermee bestaat niets.
Het leven als zoektocht naar harmonie
Hebben we hier als hedendaagse mens niet absurd veel van te leren? Leren om te anticiperen, in plaats van beheersen. Van ik én jij, in plaats van ik óf jij…. Als harmonie gaat over het samenbrengen van de verschillende (instinctieve) behoeftes en verlangens, dan gaat het dus om de zoektocht naar deze behoeftes en verlangens. Dan gaat het om het openstellen, ontdekken en ontplooien van onze (instinctieve) behoeftes en verlangens, en dáármee dansen. En dat betekent ook het openstellen voor en aansluiten bij de (instinctieve) noden van de omgeving, of dat nu ons medemens is, alle andere wezens, al wat leeft, of de natuur als zelfstandig organisme.
Maar gek genoeg, misschien wel nog belangrijker dan in harmonie willen leven, is het besef dat volledige harmonie eigenlijk helemaal niet bestaat. Er is altijd wel ergens disharmonie, we lopen altijd weer ergens niet in de pas met wat dan ook. En juist dát gegeven is misschien wel de dans van het leven van alledag. Soms ervaren we een aangename cadans in het leven. Soms komt werkelijk alles samen, ervaren we ‘flow’ en vallen we samen met onze omgeving of met wat we aan het doen zijn. Alles gaat dan opeens automatisch en geweldig. We hebben vast wel eens eureka’s en extases, yes en juichmomenten, een geweldig gevoel van euforie, geluk en harmonie. Maar dat is het hele leven niet. Alle Instagramposts en TikTok reels ten spijt. Als we de natuur als ijkpunt nemen, is het leven zowel ‘schitteren als schutteren’, vallen en weer opstaan.
Leven als dansen: steeds weer én meer als mens tevoorschijn durven komen, aandacht en erkenning durven te vragen van wat we nodig hebben, openstaan voor en anticiperen op de behoeftes en eigenschappen van onze omgeving en als belangrijkste van alles: Leren meebewegen; aansluiten en afstemmen, op onszelf en op de ander!
En ja, dat is leren, dat is leren dansen!
Als we deze dans van het leven kunnen leren en vergroten, hebben we een oefenplaats nodig, een veilige vrijplaats om te experimenteren. We hebben een simulatie omgeving nodig, waar allerlei aspecten van het leven in voorbij komen. Waar we onszelf tegenkomen, waar we ons weer meer kunnen leren openen. Leren voelen, wat in essentie niet anders is als het leren luisteren naar de verschillende fluisteringen van je lichaam. Voelen als opening, niet als wegneming. Leren dat gevoelens en emoties niet ‘beheerst’ hoeven te worden omdat ze pijn doen. Maar leren dat gevoelens en emoties signalen zijn, boodschappen, soms van dichtbij, soms uit een (ver) verleden. Dat we leren er niet (of minder) bang voor te zijn, maar met deze gevoelsbeleving verder te mogen bewegen, in dans te brengen. Expressie als dans, zonder woorden, als lichamelijk en innerlijk proces. Velen hebben zich afgesloten, omdat voelen ze ook naar pijnlijke emoties leidt. Anderen hebben zich eigenlijk nooit helemaal leren openen voor gevoelens, of hebben dat al in hun jeugd afgeleerd. Maar als ‘moeilijke’ gevoelens er niet (mogen) zijn, zijn fijne gevoelens er ook niet optimaal. Hoe heerlijk is het om weer onbevangen te mogen genieten, spelen, kinderlijk plezier ervaren, maar ook de diepere gevoelens als dankbaarheid, ontzag, liefdevol, grootsheid en gevoel van intieme verbondenheid.
Leren dat we een heel lichaam hebben en niet alleen een denkend hoofd. Dat we een lichaam zíjn! Weer leren dansen met elke vezel van ons lijf! Contact leren maken met ons lijf, onze ledematen, onze huid. Ervaren dat alles wat we zijn eigenlijk lichamelijk ís. Voelen is je lichaam ervaren. En hoe meer we van ons lichaam leren houden, ervan leren te genieten, hoe meer we ook van onze gevoelens, van wie we zijn leren houden!
Leren dansen, is motorisch soepel leren bewegen. Als ons lichaam het instrument is voor de dans is het belangrijk om dit instrument, ons lichaam, wel te leren finetunen. Zelfs de ‘grootste lompe stijve hark’ kan dansen, kan zich meer leren openen voor alle gevoelens en het lichaamsbesef. Tegelijkertijd is soepelheid, mét het unieke fysieke lichaam dat je hebt, wel iets om aan te werken. Soepelheid is leren vloeiendheid te krijgen in je motoriek, is leren ritmisch en melodisch te kunnen bewegen. Het gaat over synchroniciteit, coördinatie, synergie van je ledematen en je bewegingen. Het helpt ons om motorisch te oefenen voor een zekere mate van souplesse, elasticiteit, flexibelheid, om te kunnen versnellen en vertragen, het oefenen van gracieusheid.
En dan hebben we het nog niet eens over ons arsenaal aan soorten bewegingen. Welke delen van jouw lichaam komen in de dans in beweging? Hoeveel soorten bewegingen heb jij tot je beschikking? We mogen leren om steeds meer vrij te worden in onze bewegingen. Vrijheid van beweging, is als vrijheid in onze dans van alledag.
En leren samendansen
De lijst van levensthema’s waarmee we in biodanza kunnen bewegen is onuitputtelijk. Maar één cruciaal aspect van de levensdans moet nog echt benoemd worden. En dat is de SAMENDANS. Biodanza zonder samendans is geen biodanza. En dat is logisch. Immers, dansen (en leven) is het anticiperen op wat er op ons afkomt. Anticiperen is verbinden, is het telkens weer aansluiten bij en afstemmen op onszelf én de ander (of de omgeving). Aansluiten en afstemmen is een delicaat en doorgaand proces, waar zeer veel dansen binnen de biodanzales op gericht zijn. Leren dansen, is leren afstemmen. Leren afstemmen in het ritme en de melodie van de ander. Leren afstemmen in de grootsheid, dynamisch, druk, speels. Maar vooral ook leren afstemmen in de kleinheid, in het delicate, het uiterst gevoelige, kwetsbare, tedere. Als we ‘slechts’ kwetsbare wezens zijn, van elkaar afhankelijk in het grote leven, dan mogen we ook leren kwetsbaarheid op te zoeken, fijnzinnigheid te omarmen, zelfs te liefkozen, met ons lichaam als instrument.
Biodanza, dans van het leven, om te ervaren dat leven dansen is, wat je steeds mooier en intenser mag beoefenen en mag beleven!